Καλαμινιάτικα

Στη νότια πλευρά του προαστίου Μαντουκιού και στο ψηλότερο σημείο βρίσκεται ένας μικρός συνοικισμός γνωστός με την ονομασία Καλαμινιάτικα. Στην περιοχή αυτή οδηγούμαστε από το στενό δρομάκι Χριστόδουλου Δεσύλλα Πάργα (μετά την Ξενοφώντος Στρατηγού 92) και αφού διανύσουμε μερικά μέτρα ανεβαίνουμε αρκετά σκαλοπάτια, όπου συναντάμε τ' αναφερόμενο τοπωνύμιο. Επίσης και η ανηφορική 11η πάροδος Ξενοφώντος Στρατηγού, η οποία σε ορισμένα σημεία μας προσφέρει την ωραία θέα του λιμανιού, μας κατευθύνει στον συγκεκριμένο συνοικισμό.

Η ονομασία αυτή επικράτησε από την άλλοτε φυτική κάλυψη της περιοχής με ένα είδος καλαμιών, τα οποία έδωσαν με τον καιρό στην κορυφή αυτού του λόφου το τοπωνύμιο Καλαμινιάτικα. Το αναφερόμενο αυτοφυές φυτό, αναπτυσσόμενο εκτεταμένα με το χρόνο έδωσε ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα στη θέση αυτή, από το οποίο οι περίοικοι καθιέρωσαν την ανωτέρω ονοματοθεσία.

Πρέπει επίσης να αναφέρουμε και μία λαϊκή ετυμολογία που μας πληροφόρησαν μερικοί κάτοικοι της περιοχής σχετικά με την ονομασία αυτή. Στο χώρο εκεί διέμεναν και οικογένειες που ασχολούνταν παλαιότερα με την κασσιτέρωση (γάνωμα) χάλκινων σκευών. Οι γανωματήδες αυτοί, οι γνωστοί και ως σταγκοπινιάτες, χρησιμοποιούσαν το καλάι (κασσίτερο) για την επικάλυψη των χαλκωμάτων και ίσως από την τούρκικη λέξη kalay να ονόμασαν το μέρος Καλαμινιάτικα, μία εκδοχή όχι τόσο αποδεκτή. Σήμερα διάφορες τοποθεσίες που είναι κατάφυτες από καλάμια αναφέρονται συνήθως με το τοπωνύμιο Καλαμίλας.

Τοπωνύμια. Γλωσσικές Μαρτυρίες στην Ιστορική Διαδρομή της Κέρκυρας.

Γιώργος Χ. Σουρτζίνος

Επιμέλεια: Στεφανία Μαυρωνά

Βόγγολη

Στο βιβλίο του κ. Σουρτζίνου Τοπωνύμια. Γλωσσικές Μαρτυρίες στην Ιστορική Διαδρομή της Κέρκυρας στο προάστιο του Μαντουκιού παρουσίαζονται τα εξής τοπωνύμια: Βόγγολη, Καλαμινιάτικα, Κατζάμβρια, Κεφαλομάντουκο, Λαλέ, Λόφος Κόντη, Λόφος Παρνή, Μαντούκι, Πεταλά.

Βόγγολη

Στην αρχή του προαστίου του Μαντουκιού συναντάμε τον συνοικισμό Βόγγολη, ο οποίος αρχίζει από τη διασταύρωση των οδών Ξενοφώντος Στρατηγού και Σπύρου Μουρίκη και συνεχίζει δεξιά κι αριστερά της κεντρικής οδού μέχρι την 11η πάροδο Ξενοφώντος Στρατηγού και Ιωάννου Γαρδικιώτη, όπου βρίσκεται και η εκκλησία της Παναγιοπούλας.

Η ονομασία του μέρους καθιερώθηκε από το παρωνύμιο Βόγγολη της οικογένειας Τεμπονέρα που διέμενε από τις αρχές του 19ου αι. στην περιοχή αυτή. Σε διαθήκη με ημερομηνία 12 Σεπτεμβρίου 1813 αναφέρεται ο Βιτόριος Τεμπονέρας του ποτέ Αντωνίου, κάτοικος Μαντουκιού κι είναι η πρώτη φορά που το επίθετο Τεμπονέρας συνοδεύεται από το παρωνύμιο Βόγγολης. Επίσης σ'άλλη διαθήκη με ημερομηνία 14 Μαρτίου 1914 αναφέρεται τ'όνομα του Σπυρίδωνος Τεμπονέρα Βόγγολη. Παρατηρούμε στη νεότερη διαθήκη ότι μετά από 100 χρόνια εξακολουθεί ακόμη στο επίθετο Τεμπονέρας να συνυπάρχει και το παρώνυμο της οικογένειας Βόγγολη. Από προφορικές μαρτυρίες των κατοίκων του ανωτέρω προαστίου πληροφορούμεθα ότι διέμενε στην περιοχή γωστός ιατρός, ονομαζόμενος Βόγγολης Τεμπονέρας Γ., αλλά και στην 8η πάροδο Ξενοφώντος Στρατηγού, κοντά στο σημείο που σήμερα προβάλλει μία αιωνόβια μανόλια κατοικούσε ομώνυμη οικογένεια εμπόρων. Βόρεια του χώρου αυτού σώζονται και τα εντυπωσιακά ερείπια του πέτρινου κτηρίου που χρησίμευε άλλοτε για αποθήκευση του κοκ (είδος λίθάνθρακα) [..]. Σήμερα, οι κάτοικοι του Μαντουκιού αναφέρουν συχνά το τοπωνύμιο Βόγγολη όταν θέλουν να προσδιορίσουν την περιοχή αυτή.

Επιμέλεια: Στεφανία Μαυρωνά

Το Λαογραφικό Μουσείο Σιναράδων "Νίκος Πακτίτης" συμμετέχει στον εορτασμό των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2025 με θέμα: «Αρχιτεκτονική Κληρονομιά – Γεφυρώνοντας το παρελθόν με το μέλλον».

Στο πλαίσιο αυτό, θα πραγματοποιηθεί περίπατος στο χωριό των Σιναράδων,

το Σάββατο 27 Σεπτεμβρίου 2025

και ώρα 12:00 μ.μ.,

με σκοπό να θαυμάσουμε την αρχιτεκτονική σημαντικών κτιρίων του χωριού και να γνωρίσουμε την ιστορία τους.

Σημείο έναρξης του περιπάτου: Εκκλησία Αγίου Νικολάου Σιναράδων

 

Παρασκευή συκομαΐδας - φωτογραφικό υλικό

Φωτογραφικό υλικό από την εκδήλωση, στις 20 Σεπτεμβρίου 2025 στον αύλιο χώρο του μουσείου μας, με θέμα την παρασκευή της παραδοσιακής κερκυραϊκής συκομαΐδας. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον κ. Δημήτρη Κοντό, Dimitris Kontos για την συμμετοχή του και όσα χρήσιμα μας είπε.

Δημήτρης Κοντός Dimitris Kontos, Αγγελική Γραμμένου, Στεφανία Μαυρωνά

    

Στεφανία Μαυρωνά επιστημονική διευθύντρια Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας
και Αγγελική Γραμμένου αντιπρόεδρος Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας  
παρασκευάζουν συκομαΐδες

Έτοιμες οι συκομαΐδες

Φωτογραφία: Φώντας Αλαμάνος

Η Παρασκευή της Συκομαΐδας

 

Το Λαογραφικό Μουσείο Σιναράδων "Νίκος Πακτίτης"

σας καλεί σε μια όμορφη παραδοσιακή συνάντηση:

Η Παρασκευή της Συκομαΐδας

Σάββατο 20 Σεπτεμβρίου 2025

6 μ.μ

Σιναράδες – Λαογραφικό Μουσείο

Ελάτε να ζωντανέψουμε μαζί μια παλιά συνταγή,

να μοιραστούμε μνήμες και αρώματα

και να γευτούμε τον πλούτο της παράδοσης μας!

Μετά το εργαστήρι, θα ακολουθήσει μικρή γευστική δοκιμή

Σας περιμένουμε με χαρά!

Απαιτείται προεγγραφή

στο τηλέφωνο 26610 54962

Οργάνωση - επιμέλεια εκδήλωσης: Στεφανία Μαυρωνά

Ακταίον

Το τοπωνύμιο αυτό χαρακτηρίζει την ωραιότερη θέση της ανατολικής Πάνω Πλατείας, στην αρχή της οδού Αγωνιστών Πολυτεχνείου και πάνω από το Ν.Α.Ο.Κ (Ναυτικό Αθλητικό Όμιλο Κέρκυρας).

Στο χώρο αυτό επί Ενετών υπήρχε το ένα από τα δύο στρατιωτικά νοσοκομεία, το οποίο ήταν τριώροφο και κάθε όροφος διέθετε 56 κλίνες. Το νοσοκομείο αυτό μαζί με το άλλο που βρισκόταν στη θέση των Παλαιών Ανακτόρων, κατεδαφίστηκε από τους Αυτοκρατορικούς Γάλλους, όταν αναδιαμορφώθηκε και εξωραΐστηκε η περιοχή της Άνω και Κάτω Πλατείας. Επίσης στη θέση αυτή βρισκόταν το οχυρό Βαλιέρ, ένα από τα πολλά οχυρά της βενετσιάνικης πόλης.

Σε χαρακτικά των μέσων περίπου του 19ου αι. και σε φωτογραφίες νεότερες, που εικονίζουν το μέρος αυτό της Πάνω Πλατείας, βλέπουμε εκεί την Κολόνα του Ντούγκλας, πριν μεταφερθεί το 1907 στη θέση που βρίσκεται σήμερα, αλλά και το φανό, που τοποθέτησαν οι Άγγλοι το 1856.

Το τοπωνύμιο καθιερώθηκε από το επίθετο της αρχαίας γλώσσας ακταίος,-α,-ον, που σημαίνει παραθαλάσσιος, παράλιος και προσδιορίζει τη θέση του μέρους αυτού, που βρίσκεται στην άκρη της ξηράς επί της ακτής. Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι η θέση αυτής της περιοχής προς τη θάλασσα καθιέρωσε το τοπωνύμιο Ακταίον.

Ο χώρος αυτός χρησιμοποιήθηκε πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο για την εγκατάσταση μικρού θερινού υπαίθριου κινηματογράφου με την ενδεικτική ονομασία Ακταίον, ο οποίος σταμάτησε τις προβολές κατά τη διάρκεια του πολέμου και συνέχισε μετά ως το 1946.

Στη θέση αυτή, το 1948 ο Κωνσταντίνος Τριαντάφυλλος (Πέρδικας) λειτούργησε θερινό εστιατόριο με την ονομασία Αυρα, αλλά κι αργότερα διάφορα άλλα εστιατόρια και καφενεία προσέφεραν τις υπηρεσίες τους, στους Κερκυραίους και τους ξένους, συνεχίζοντας την παράδοση της ονομασίας των καταστημάτων από το τοπωνύμιο Ακταίον.

Τοπωνύμια. Γλωσσικές Μαρτυρίες στην Ιστορική Διαδρομή της Κέρκυρας.

Γιώργος Χ. Σουρτζίνος

Φωτογραφία: Carte postale της θέσης Ακταίον με το θερινό κινηματογράφο κατά τη διάρκεια του '30, όπου διακρίνονται διαφημίσεις καταστημάτων και αντιπροσωπειών. (Συλλογή Γιάννη Πετσάλη)

Επιμέλεια: Στεφανία Μαυρωνά