Ο Ασφόδελος. Το αγριολούλουδο τ' Απρίλη.

Ο ασφόδελος. Το αγριολούλουδο τ' Απρίλη.

Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση είναι οιωνός για την χρονιά.

Όταν το μακρύ στέλεχος είναι στραβό, λένε ότι θα πάει κακά η χρονιά.

Στη περίπτωση μας είναι ίσιο, άρα η χρονιά θα πάει καλά.

Στα παλιότερα χρόνια τα παιδιά κατασκεύαζαν ανεμόμυλους από τον ασφόδελο.

Στην Κέρκυρα η κοινή ονομασία είναι ασπέρδουκλας.

Πηγή : Αθανασία Συργκάνη, Δασοπόνος.

Μαρία Ζερβού

Ασπέρδουκλα τον ξέραμε και μεις .Εμείς πριν ανθίσουν παίζαμε κρεοπωλείο αυτά ήταν τα αρνάκια μας και πουλάγαμε τα κεφαλάκια!!!Κόβαμε το μίσχο στα δύο βάζαμε ένα ξύλο ανάμεσα και τα κρεμαγαμε στο τσιγγέλι με (το άνθος) το κεφάλι προς τα κάτω !!!!Η Εφευρετικότητα σε όλο της το μεγαλείο!!!Που παιγνίδια να αγοράσουμε !!!!

Cali Doxiadis

Ασφόδελος είναι η αρχαία ελληνική λέξη και χρησιμεύει και σήμερα με το ασφοδίλι του ποιητή. Τοπικές ονομασίες συνυπάρχουν πολλές σε μια πλούσια γλώσσα σαν την δικιά μας …δεν είναι αλλαγές.

Kostas Vasilakos

Στην Καρδίτσα τις λέμε λαμπαδούλες, επειδή

είναι ίσες... σαν λαμπάδες!!!

Όταν είμασταν στο δημοτικό....

το καλοκαίρι πηγαίναμε στο λιβάδι, όταν ξεραίνονταν (το μπουρδένι, έτσι το λέγαμε) τα μαζεύαμε για προσάναμμα!!!

Κι εμείς κάναμε διάφορα παιχνίδια με τις ξερές λαμπαδούλες ή μπουρδένια!!!!!

Δώρα Μαρκάτου

Στην Κεφαλονιά σφερδούγκλι

Έθιμο 1ης του Μαρτιού

Για να μην τσι πιάκει ο Μάρτης.

Μέχρι και την δεκαετία 1940- 1950 οι νεαρές κοπέλες για να μην τσι πιάκει ο Μάρτης, για να μην καούν από τον ήλιο αυτής της περιόδου και σκάσουν τα μάγουλά τους, άνοιγαν το πρωί πριν φύγουν για δουλειές στο κτήμα την πίλα με το λάδι και κοιταζόντουσαν στην επιφάνεια του λαδιού.

Πίλα: Πέτρινο ή μεταλλικό (από λαμαρίνα) μεγάλο δοχείο μέσα στο οποίο φύλαγαν το λάδι.

Παραδοσιακή γυναικεία φορεσιά του βόρειου συγκροτήματος Κέρκυρας

Η φωτογραφία της νεαρής Κερκυραίας από το χωριό Επίσκεψη, του 1952, αποτυπώνει με αυθεντικό τρόπο την γυναικεία παραδοσιακή φορεσιά του βορείου συγκροτήματος της Κέρκυρας. 

Αντί για τον γνωστό ντορκό ή τορκό ή αλλιώς κεφαλόδεσμο που φορούσαν οι γυναίκες της Μέσης Κέρκυρας, οι γυναίκες στον βορρά φόραγαν ένα άσπρο μαντίλι στο κεφάλι. 

Η άσπρη μπουστίνα πάνω στην οποία φορούσαν τα χρυσαφικά τους - καδένες, σπίλες, στηθοβελόνες- καθώς και  το πεσελί είναι κοινά στοιχεία με αυτήν της Μέσης.

Το ροκέτο είναι απλό και σε μαύρο χρώμα. 

Η ομορφιά και η χάρη σε όλο της το μεγαλείο.

ΥΓ. Η φωτογραφία είναι από την καθηγήτρια κυρία Καρλόττα Μαρόλλα

 

Παγκόσμια ημέρα άρτου - ψωμιού

 💧 Η σημασία της παραγωγής του ψωμιού ήταν εξαιρετικά σημαντική στο παρελθόν. Ακόμη και σήμερα το ψωμί αποτελεί βασικό στοιχειό στην διατροφή μας. Ως η βάση της διατροφής οι νοικοκυραίοι έπρεπε να προνοήσουν, ώστε να μην τους λείψει το βασικό αυτό αγαθό. Η σπορά γίνονταν κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου. Ο θερισμός του σιταριού γινόταν με χειρωνακτικό τρόπο τον Ιούνιο μήνα, που τον έλεγαν «θερτή». Το σιτάρι συλλέγονταν και αποθηκεύονταν, ώστε οι νοικοκυρές να μπορούν να ζυμώνουν το ψωμί της εβδομάδας. Το σιτάρι αλεθόταν στο χειρόμυλο ή σε μύλους που εξυπηρετούσαν γειτονικά χωριά.

💧 Γεωργοί καλλιεργούσαν καλαμπόκι στο χωριό Σιναράδες μέχρι και την δεκαετία του 1970. Ένα κασούνι γέννημα εξασφάλιζε σε πολλές περιπτώσεις το ψωμί του χειμώνα συνδυαστικά με το αλεύρι που αγόραζαν. Η Μπαρμπαρέλα ήταν ψωμί από μείγμα σιταρένιου αλευριού και καλαμποκάλευρου.

💧Το ψωμί ζυμωνόταν σε ξύλινες σκάφες και οι νοικοκυρές χρησιμοποιούσαν το προζύμι που πάντα φύλαγαν σε πήλινο σκεύος τον κάνταρο. Ψηνόταν στον χειροποίητο ξυλόφουρνο φτιαγμένος από πηλό και άχυρο που βρισκόταν εξωτερικά του σπιτιού. Τον έκαιγαν καλά και τον γέμιζαν με  τόσες λεφτές ψωμί ώστε να περάσουν μια εβδομάδα.

💧 Στην Κέρκυρα πίστευαν ότι τα ψίχουλα του τραπεζιού δεν πρέπει να πεταχτούν έξω από το σπίτι σε νυχτερινή ώρα γιατί βγαίνει έξω η ευπορία του σπιτιού. Το ψωμί θεωρούνταν ιερό και του απέδιδαν σεβασμό. Αν δεχόταν η νοικοκυρά επίσκεψη την ώρα που ζύμωνε, η επισκέπτρια δεν έπρεπε να φύγει αν δεν φουρνίζανε τα ψωμιά, αλλιώς το ψωμί θα έμενε αχνό, δηλαδή άψητο και τέλος την πρώτη χούφτα από σιτάρι κατά την σπορά καλούσαν να τη ρίξει μία έγκυος για να προκληθεί ασφαλής και άφθονη σοδειά.

1.  Κασούνι= ξύλινο ορθογώνιο αποθηκευτικό μέσο
2.  Γέννημα= Το καλαμπόκι
3.  Λεφτή =  ψωμί σε στρογγυλό σχήμα
4.  Θερτής= Ο θεριστής

Σκάφη

Χειρόμυλος 

    

Κείμενο - φωτογραφίες : Στεφανία Μαυρωνά.

ΚΑΛΑΝΤΑ και ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ του ΜΑΗ στην ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Χαρ. Παχής, Πρωτομαγιά στην Κέρκυρα. 1875-1881.
 Εθνική Πινακοθήκη. Παράρτημα Κέρκυρας

Μέσα στον μεγάλο πλούτο των παραδόσεων της Κέρκυρας, σημαντική θέση κατέχουν οι αναφορές στον Μάη, που τις βρίσκουμε σε τραγούδια της υπαίθρου του νησιού, διαφόρων κατηγοριών.

Η κυριότερη απ΄ αυτές ανάγεται στην περίοδο που κυρίαρχοι της Κέρκυρας ήταν οι Ανδηγαυοί (1267 - 1386) του Φράγκικου βασιλείου της Νεάπολης, στη νότιο Ιταλία. Αυτοί διαίρεσαν την ύπαιθρο σε 15 τιμάρια, που τα παραχώρησαν σε Ιταλούς και Γάλλους αξιωματικούς τους. ΄Ενα απ’ αυτά ήταν και το τιμάριο του Γιανέλου ή των Τσιγγάνων και «Αμπιτάμπουλων», με δικαιοδοσία και στις απέναντι Ηπειρωτικές ακτές, «διότι πάντες οι ανήκοντες εις την φυλήν εκείνην και εν Κερκύρα, Πάργα, Βαστία, Βουθρωτώ, Συβότοις και Χιμάρα κατοικούντες, υπήγοντο εις την δικαιοδοσίαν του βαρόνου του τιμάριου εκείνου», όπως σημειώνει ο Α. Μουστοξύδης (1).

Η Βενετία, κατοπινός κύριος της Κέρ­κυρας, διατήρησε τα τιμάρια. Στα 1541, παραχώρησε το τιμάριο των Τσιγ­γάνων στον λόγιο Αντώνιο ΄Επαρχο με τον όρο να διδάσκει «καθ’ εκάστην δημοσία την ελληνικήν εν τη πόλει ταύτη», εννοώντας τη Βενετία όπου κατοικούσε και μάλιστα η διδασκαλία της ελληνικής αφορούσε τα μέλη του Συμβουλίου των Δέκα, στην πρωτεύουσα της Δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου.

Ο τιμαριούχος των Τσιγγάνων, εκτός από μερίδια προϊόντων στη γη που καλλιεργούσαν, είχε και το δικαίωμα να δικάζει κάθε, μεταξύ των υποτελών του, διαφορά και να επιβάλλει κάθε ποινή, «ήτοι προστίμου, φυλακίσεως, κατέργου, μαστιγώσεως, σχοινιού και άλλων παρομοίων». Ακόμα και την ποινή του θανάτου, άλλα αυτήν μαζί με το βενετσιάνο διοικητή. Ο τιμαριούχος είχε αρχικά, επί Ανδεγαυών, και το δικαίωμα της πρώτης νύχτας του γάμου πάνω στις τσιγγάνες, αλλά, αργότερα, το μετέτρεψε σε προσφορά μιας κότας από κάθε τσιγγάνικη οι­κογένεια, δύο φορές το χρόνο.

ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΜΑΗ

Θεόφιλος 1870-1934

Οι υποτελείς Τσιγγάνοι της Κέρκυρας τελικά, με έναν αρχηγό κι έναν υπαρχηγό, ήταν υποχρεωμένοι κάθε πρωτομαγιά να επισκέπτονται τον τι­μαριούχο τους και να κρατούν, εκτός από τη σημαία του, και το «Μάη». Επρόκειτο για ένα λιγνό κυπαρίσσι, στολισμένο με χρωματιστές κορδέλες και άνθη, «παντοδαπών ανάπλεων καταργμάτων, όπερ αναπολεί την Ειρεσιώνην (2) του Ομήρου» λέει ο Μουστοξύδης.

Στο κατώφλι του σπιτιού τραγου­δούσαν και το σχετικό τραγούδι ως αγερμικό (3). (φωτό 1)

Ο τιμαριούχος άκουε το τρα­γούδι - κάλαντα και τα παινέματα, έπαιρνε τα δώρα τους, κότες και χρή­ματα, και τους έκανε το τραπέζι στον απόκεντρο δρόμο, μπρος από το σπί­τι του. Από τότε και ο δρόμος αυτός πήρε την επίσημη ονομασία «του Μα­γιού», που είναι η σημερινή οδός Ραρτούρου.

Το τιμάριο εξέπεσε κάποτε και οι Τσιγγάνοι της Κέρκυρας (εκατό πε­ρίπου στα 1666), αφομοιώθηκαν μέσα στο πλήθος των ντόπιων αγροτών. Το τραγούδι, όμως, «του Μάη» ως αγερμικό, συνέχισαν να το τραγουδούν όμιλοι αγροτών στην πόλη, ως πριν από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι στίχοι του αγερμικού τραγουδιού, γνωστοί σε παραλλαγές στην ΄Ηπειρο και Θεσσαλία, στην Κέρκυρα είναι οι ακόλουθοι: Οι καλαντιστές ζητούσαν πρώτα την άδεια να τραγουδήσουν, με το στίχο

"Αν είναι με τον ορισμό να πούμε και το Μάη»

Ακολουθούσε το κυρίως τραγούδι:

Μπρε μπήκε ο Μάης, μπρε μπήκε ο Μάης,

μπρε μπήκε ο Μάης ο μήνας

ο Μάης με τα τριαντάφυλλα κι ο Απρίλης με τα ρόδα.

Μάη μου, Μάη μου καλέ, Μάη μου κανακάρη,

π’ όλο τον κόσμο επλούμισες μ’ ανθούς και με λουλούδια

κι εμένα με περίκλωσες στου έρωτα τσ’ αγκάλες.

Σαν προβατώ μαραίνομαι, σα στέκομαι πλανιώμαι

σαν πέφτω ν’ αποκοιμηθώ τον ύπνο δε χορταίνω.

Γιά μήνυσέ μου λυγερή, γιά μήνυσέ μου κόρη

νά ’ρθω να πάρω το φιλί πρι βρέξει, πρι χιονίσει

πριν κατεβάσει ό Δούναβος και σύρουν τα ποτάμια.

Ο Μάης κατεξοχήν ερωτικός μήνας, με αντικρουόμενες ωστόσο προσεγγίσεις, έχει την… «τιμητική του» και στην ευρύτατα γνωστή, στην ύπαιθρο Κέρκυρα, παραλογή - τραγουδιστός χορός με τον τίτλο «Ο Κωνσταντίνος ο μικρός». Πιθανότατα με τον τραγουδιστό αυτό χορό σχετίζεται ο πίνακας του λαϊκού ζωγράφου ΘΕΟΦΙΛΟΥ (φωτο 2).

Στην παραλογή αυτή, το φύτεμα και ο γάμος το Μάη, κατά τις μεσαιωνικές προλήψεις, συνοδεύονται από κακοτυχία.

Οι τρεις πρώτοι στίχοι του τραγουδιστού αυτού χορού αναφέρουν:

Ο Κωσταντίνος ο μικρός ο μικροκωσταντίνος,

το Μάη φυτειάν εφύτευε, το Μάη γυναίκα επήρε,

το Μάη του ‘ρθε μήνυμα, να πάει μακριά στα ξένα…

Σε ένα άλλο αγροτικό κερκυραϊκό δίστιχο τση αγάπης, αναφέρεται:

Το Μάη αποφάσισα για να σε αγαπήσω

δεν ημπορώ χωρίς εσέ στον κόσμο αυτό να ζήσω

Ο Μάης δεν λείπει ούτε από τα τοπικά νανουρίσματα.

Ο Γεράσιμος Χυτήρης κατέγραψε ένα από αυτά στους Κουραμάδες (το χωριό του) το 1945, όπως του το απήγγειλε η Αναστασιά Χυτήρη, το γένος Λαγκαδίτη.

Το σχετικό απόσπασμα αναφέρει:

«Έλα ύπνε έπαρέ το και γλυκά αποκοίμησέ το.

Έπαρ’ το στου Μάη τον κήπο και στου Μάη το περιβόλι

Να του δώκει ο Μάης το μήλο κι ο Θερτής το γλυκό σύκο

Κι ο Άουστος από τ’ αμπέλι, το σταφύλι πού ‘ ναι μέλι…»

Στη σημερινή Κέρκυρα, ο ερχομός του Μάη, γιορτάζεται όπως και στην άλλη Ελλάδα, με την έξοδο στην εξοχή και το πλέξιμο του στεφανιού με λουλούδια. Το στεφάνι κρεμάμε στην πόρτα του σπιτιού, ώσπου, 53 μέρες μετά, την παραμονή της γιορτής τ΄ ΄Αη Γιαννιού, στις 23 Ιουνίου (θερινό ηλιοστάσιο) το ρίχνουμε στις λαμπατίνες για να καεί μαζί με τα κοτσάνια από τη ρίγανη της προηγούμενης χρονιάς και με ξερά χόρτα της εποχής.

Πάνω από τις λαμπατίνες αυτές, κατά το τοπικό έθιμο, περνάμε τρεις φορές για εξαγνισμό από κάθε κακό της χρονιάς που πέρασε, κάνοντας παράλληλα και μίαν ευχή.

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΠΟΥΛΗΜΕΝΟΣ (Κέρκυρα, 30.04.2020)

ΠΗΓΕΣ:

- Γερασίμου Χυτήρη, "Τα Λαογραφικά της Κέρκυρας" και

- Στέφανου Πουλημένου "ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ"

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Ο Ανδρέας Μουστοξύδης (Κέρκυρα,1785 – 1860) ήταν Έλληνας λόγιος και πολιτικός των Επτανήσων του 19ου αιώνα.

2. Η ειρεσιώνη ήταν στην αρχαία Ελλάδα κλαδί στολισμένου δένδρου, που αργότερα συνδυάστηκε με τα κάλαντα. Στην εν λόγω περίπτωση ήταν λιγνό κυπαρίσσι, στολισμένο.

3. Ο αγερμός είναι ένας όμιλος ανθρώπων που γυρίζει από σπίτι σε σπίτι σε όλο το χωριό και πραγματοποιεί έτσι, συμβολικά, μια κυκλική πομπή, ανταλλάσσονται ευχές και τραγούδια (κάλαντα) με τους νοικοκυραίους και αυτοί τους δίνουν σαν ανταμοιβή διάφορα φαγώσιμα της ημέρας. 

Ένα άμπιτο από την Πύλαρο

 Κοργιαλένειο Μουσείο: 

Το έκθεμα του Ιανουαρίου:  Ένα άμπιτο από την Πύλαρο.

Το Κοργιαλένειο Μουσείο στις διάφορες συλλογές του κατέχει μεγάλο αριθμό αντικειμένων, τα οποία έχουν σχέση με τη γυναίκα και τον κόσμο της: Σειρά προσωπογραφιών από σημαντικούς Έλληνες και ξένους ζωγράφους` αστικές, περίτεχνες τουαλέτες από πολύτιμα υφάσματα για διάφορες περιστάσεις` πλεκτές  δαντελένιες μπλούζες  και ασπρόρουχα διακοσμημένα με δαντέλλες` υποδήματα, καπέλλα, γάντια, τσαντάκια και άλλα εξαρτήματα γυναικείας αμφίεσης`  φορέματα γυναικών της υπαίθρου και ασπρόρουχα με δαντέλλες` μικρή συλλογή από ριπίδια (βεντάλιες)` χρυσά και αργυρά κοσμήματα από ντόπιους και ευρωπαίους χρυσοχόους` αντικείμενα καλλωπισμού` μεγάλο αριθμό κάθε είδους δαντελλών ελληνικών και ξένων, οι οποίες είναι έργα τόσο των γυναικών της αστικής τάξης όσο και των χωρικών` εργαλεία για τα χειροτεχνήματά τους, μερικά από πολύτιμα υλικά(αργυρές βελόνες, αργυροί κλώστες, ξυλόγλυπτες μπουστίνες κ.ά.),κυάλια για την παρακολούθηση θεατρικών παραστάσεων από τα θεωρεία, αργαλειό` πιάνα που ανήκαν σε γυναίκες,  κ.ά.  Ο μεγάλος αριθμός και η ποικιλία των αντικειμένων που αφορούν στη γυναίκα μπορεί να τροφοδοτήσει  πολλές επί μέρους επιστημονικές μελέτες και να εξαχθούν πολύτιμα συμπεράσματα για την κοινωνική θέση των γυναικών της Κεφαλονιάς  και για τις ασχολίες τους, για το επίπεδο ζωής τους και την ευημερία της αστικής τάξης, ενώ τα ποικίλα εκθέματα βοηθούν στην κατανόηση των διαφορών μεταξύ των αστών και των απλών χωρικών, γενικά των λαϊκών τάξεων, οι οποίες παρακολουθούσαν τη μόδα, όπως και οι αστοί, με τη διαφορά ότι τόσο τα φορέματα όσο και άλλα σκεύη εξοπλισμού διέφεραν μεταξύ τους μόνο ως προς την ποιότητα των υλικών που  χρησιμοποιούσαν. Πρόκειται για θησαυρούς ανεκτίμητης ιστορικής κυρίως αξίας που προάγουν τις γνώσεις μας για την κοινωνία στην Κεφαλονιά, κυρίως κατά τον δέκατο ένατο αιώνα και έως το 1953.

 Για τον μήνα Ιανουάριο σας προτείνουμε το άμπιτο μιας δεκαεξάχρονης νύφης από την Πύλαρο:

Άγνωστη μοδίστρα, Άμπιτο, 1899, μετάξι, 51+93 εκ.,

 Λαογραφική Συλλογή, δωρεά Δήμητρας Σταύρου

Σώκαρη 1978, Α.Μ. 1955.1978

Το 1978, η Δήμητρα Σταύρου Σώκαρη δώρισε στο Κοργιαλένειο Μουσείο το άμπιτο που ανήκε στη νόνα του συζύγου της, Νίτσα, κόρη του Γεωργίου Αθανασούλη από τα Ποταμιανάτα. Η Νίτσα (1874-1958) παντρεύτηκε το 1890 σε ηλικία 16 ετών. Άμπιτο (ιταλ. abito) ονομαζόταν το  φόρεμα που φορούσαν οι νύφες την ημέρα του γάμου τους και στη συνέχεια μια ολόκληρη ζωή ως «καλό φόρεμα». Συνήθως, οι μαστόρισσες(μοδίστρες) στα χωριά αντέγραφαν τα αστικά φορέματα και τα απέδιδαν απλοποιημένα και καμιά φορά άτεχνα. Το παρόν άμπιτο συντηρήθηκε με μεγάλη προσοχή και σεβασμό στην αυθεντική μορφή του από την Ελένη Κοσμετάτου το 1999.

Το άμπιτο της Νίτσας Αθανασούλη-Σώκαρη είναι από καφέ μεταξωτό ύφασμα σε απλή γραμμή: Αποτελείται από δύο μέρη: τον μπούστο και τη μακριά φούστα. Ο μπούστος, με πλατειές μανσέτες στα μακριά στενά μανίκια, κλείνει με 23 χειροποίητα κουμπιά , ντυμένα από το ίδιο ύφασμα. Στη μέση εφαρμόζει με μια πλατιά λωρίδα υφάσματος εν είδει ζώνης και ολόγυρα στο κάτω μέρος τελειώνει με πλατύ πρόσθετο τμήμα υφάσματος που διακόπτεται μπροστά και σχηματίζει δύο φύλλα. Η φούστα είναι ποδήρης (μακριά μέχρι τους αστραγάλους) και  τελειώνει σε πλατύ «καμούφο»(διακοσμητική λωρίδα) με ελαφρά σούρα. Στη φούστα διακρίνεται εσωτερική τσέπη, η πουρνάρα, η οποία ήταν συνήθης στη γαλλική μόδα  μέχρι τα τέλη του δεκάτου ογδόου αιώνα. Από τη στιγμή όμως που επεκράτησε ο Νεοκλασικισμός, ο οποίος δεν ανεχόταν «φουσκώματα» και άλλα πρόσθετα διακοσμητικά στοιχεία που «βάραιναν» το φόρεμα, η πουρνάρα καταργήθηκε, αλλά στην περίπτωσή μας επιβιώνει. Ο Νεοκλασικισμός επέβαλε τη λιτή γραμμή και στη μόδα και στα έπιπλα.

Το άμπιτο  μπορούσε να περάσει από τη μητέρα στην κόρη, όπως συνάγεται από αναφορές σε προικοσύμφωνα, και όπως προαναφέρθηκε αποτελούσε και στον έγγαμο βίο το «καλό» φόρεμα.  Σε  ορισμένες περιπτώσεις η φούστα ήταν πιο μακριά πίσω, ώστε να σέρνεται στη γη. Τότε το άμπιτο ονομαζόταν στράσινο, από το ιταλικό strascinare που σημαίνει σέρνω επί της γης. Για την προστασία του υφάσματος έρραβαν στο εσωτερικό του ποδόγυρου μια λωρίδα υφάσματος με πέλλο σαν βούρτσα. Άμπιτο ονομαζόταν γενικά το καλό φόρεμα μέχρι και τις παραμονές των σεισμών 1953 που ανέτρεψαν τη την έως τότε ζωή των κατοίκων και έβαλαν  ταφόπλακα στον λεγόμενο Επτανησιακό πολιτισμό. Το άμπιτο που παρουσιάζουμε εδώ είναι το μοναδικό αγροτικό άμπιτο στη λαογραφική συλλογή του Κοργιαλενείου Μουσείου και  έτσι δεν μπορούμε να  εξαγάγουμε γενικότερα συμπεράσματα για τη μορφή του κεφαλονίτικου άμπιτου. Αν κάποιος έχει στοιχεία για άλλο άμπιτο ή σχετικές φωτογραφίες θα είμαστε ευγνώμονες αν μοιραζόταν μαζί μας τις πληροφορίες που διαθέτει.

Η Έφορος

Δώρα Μαρκάτου

Πηγές- Ενδεικτική βιβλιογραφία:

• Αρχείο του Κοργιαλενείου Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Κεφαλληνίας.
• Blanche Payne, History of Costume. From the ancient Egyptians to the Twentieth Century, Νέα Υόρκη, Harper and Row Publishers, 1965.
• Ελένη Κοσμετάτου, Η ιστορία της αγροτικής και αστικής ενδυμασίας στην Κεφαλονιά, Αργοστόλι, Κοργιαλένειο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Κεφαλληνίας, 1976.
•  ΑΠΟ ΤΟ: https://www.inkefalonia.gr/politismos/117433-korgialeneio-mouseio-to-ekthema-tou-ianouariou-ena-ampito-apo-tin-pylaro?fbclid=IwAR1Gy255DFg8OQ934pIbsP8HGTyDzq4OsxDdXED235LXTrM2K_yja2tPHXw
  

---

Ετικέτες:

• Κοργιαλένειο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο
• 
  

6η Συνάντηση "Χορεύουμε Ελλάδα" Καστελλάνοι Μέσης 31-7-2022

Πέρασαν δυο χρόνια, λόγω κορωνοϊού, για να ξαναβρεθεί το χορευτικό μας μαζί με τ' άλλα χορευτικά  στην πλατεία των Καστελλάνων Μέσης και να χορέψουν τόσο για τη δική τους ευχαρίστηση  όσο και όλων όσων  παραβρέθηκαν στην εξαιρετική βραδιά.  Μια βραδιά γεμάτη χορό, τραγούδια και μουσικές απ΄ όλο τον  ελληνισμό. Το χορευτικό μας  πρόσφερε εξαιρετικούς χορούς των Κυκλάδων.

 

Τηλεφωνείο - ταχυδρομείο Σιναράδων: Ο Βασίλης του Διγόνη.

 

Το ισόγειο σπίτι της φωτογραφίας για χρόνια- δεκαετίες 1970- 1980  ήταν η «καρδιά» της επικοινωνία του χωριού.
Ο άνθρωπος που εξυπηρετούσε όλο το χωριό για τηλεφωνικές ανάγκες και αλληλογραφία ήταν ο Βασίλειος Γραμμένος του Διονυσίου και της Λουκίας . Γνωστός ως ο Βασίλης του Διγόνη. Το παρατσούκλι  του από παράφραση του ονόματος του πατέρα του.
Ο Βασίλης γεννήθηκε το 1911 και πέθανε το 1986.
 Κουτσός, με βροντερή φωνή, χιούμορ και σκωπτικά σχόλια για όλα και για όλους στο χωριό.
Πιο χαρακτηριστικό: Την αγροτική σύνταξη την αποκαλούσε: Τα λεφτά του χάρου.
Πώς γινόταν τότε η επικοινωνία με το τηλέφωνο ;
Οι Σιναραδίτες που είχαν φύγει από το χωριό και ζούσαν κυρίως στην Αθήνα και το εξωτερικό έπαιρναν τηλέφωνο τον Βασίλη και του ζητούσαν να καλέσει σε συγκεκριμένη ώρα τον συγγενή τους για να μιλήσουν.
Ο Βασίλης γνώριζε τους  πάντες στο χωριό. Φρόντιζε και εύρισκε πάντα τρόπο ώστε να ενημερώσει γρήγορα και έγκαιρα ώστε να μην χαθεί η συνδιάλεξη.
Πολλές φορές για υποθέσεις κοντά στο τηλεφωνείο περπατούσε λίγο και «βαρούσε»  φωνή  δυνατή για τον ενδιαφερόμενο.
Όλοι ήταν υποχρεωμένοι στον Βασίλη.
Έτσι όταν κάποιος πήγαινε να πάρει τηλέφωνο από το τηλεφωνείο ποτέ δεν πλήρωνε με βάση τον χρόνο που κατέγραφε το ρολόι χειρός. Η πληρωμή ήταν πάντα ανάλογη της παροχής υπηρεσιών που είχε προσφέρει ο Βασίλης.
Αριστερά στο κτίριο φαίνεται ό,τι έχει απομείνει - η σιδερένια στήριξη -  από το γραμματοκιβώτιο των ΕΛΤΑ. Μέσα σ αυτό το κουτί ρίχναμε όλοι τα γράμματά μας για αποστολή. Παραλαβή γινόταν όχι μόνο από τον ταχυδρόμο αλλά και από τον Βασίλη.
Το τέλος της ζωής του συμπίπτει με το πέρασμα στην εποχή, που με μεγάλο κόστος και μερικές φορές και  «μέσο», ο καθένας μπορούσε να έχει τηλέφωνο σπίτι του.
Ο Βασίλης του Διγόνη υπήρξε λαϊκή φυσιογνωμία από αυτές που έχουν χαθεί. Ήταν η φωνή του χωριού.

Κείμενο - φωτογραφία : Φώντας Σ. Αλαμάνος.

Τον έδεσες τον γάιδαρο σου ;

Τον έδεσες τον γάιδαρο σου ;

Ο γάιδαρος αποτελούσε το κυριότερο ζώο - μέσο μεταφοράς - στην υπηρεσία του ανθρώπου, κυρίως για τα φτωχότερα λαϊκά στρώματα.  Η κατοχή αλόγου ήταν προνόμιο και χαρακτηριστικό των πιο ευκατάστατων ανθρώπων.

Το άλογο σε αντίθεση με τον γάιδαρο ήταν και πιο ακριβό στην απόκτησή του και στη συντήρησή του. Χρειαζόταν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες καλού σανού.

Για μερικές οικογένειες η κατοχή ενός μεγαλόσωμου αλόγου αποτελούσε σημαντικό περιουσιακό στοιχείο που τους έδινε εισόδημα. Η χρήση πχ του αλόγου στο λουτρουβιό έδινε σημαντικό μεροκάματο στην εποχή του.

Τα γαϊδούρια αντιθέτως έτρωγαν τα πάντα. Ακόμα και με παλιόχορτα ή κακής ποιότητας σανού  βολεύονταν.

Σε κεντρικά σημεία του χωριού υπήρχαν σιδερένιοι κρίκοι στους τοίχους να δένουν τα ζωντανά τους ( γαιδάρους, άλογα , μουλάρια, πρόβατα, κατσίκες ) όταν έκαναν μια στάση για διάφορους λόγους. Να  πεταχτούν για λίγο σε κάποιο συγγενικό σπίτι ή να ψωνίσουν από τον φούρνο ή το μπακάλικο.

Εκτός όμως από σιδερένιους κρίκους υπήρχαν και  πέτρινες  κατασκευές στους τοίχους των σπιτιών που κάλυπταν την ανάγκη να δένουν οι άνθρωποι τα ζώα τους, Στις φωτογραφίες φαίνονται οι δυο τελευταίες τέτοιες πέτρινες κατασκευές που σώζονται ακόμα στο χωριό Σιναράδες.

Και να μην ξεχνάμε: Κάλιο γαϊδουρόδενε παρά γαϊδουρογύρευε.

Κείμενο -  φωτογραφία : Φώντας Σ. Αλαμάνος

Εθνικός Ύμνος. Φιλαρμονική Σιναράδων. 25η Μαρτίου 2022.

Εθνικός Ύμνος. Φιλαρμονική Σιναράδων. 25η Μαρτίου 2022. 

Κάλαντα Χριστουγέννων.

Πανηγύρι Αγίας Μαρίνας - Χορευτικό γυναικών Σιναράδων.

Την πρώτη του εμφάνιση έκανε το χορευτικό των γυναικών του χωριού μας, στον αύλιο χώρο της εκκλησίας του Αγίου Αθανάσιου και Αγίας Μαρίνας, παρουσιάζοντας χορούς από τον Πόντο, την Θράκη , την Μακεδονία και την Κρήτη.
Το χορευτικό σύνολο αποτελεί μια σημαντική πρωτοβουλία των γυναικών στη διατήρηση της παράδοσης και της εκμάθησης παραδοσιακών χορών απ όλη την Ελλάδα.

ΚΑΛΑΝΤΑ ΛΑΜΠΡΗΣ

Πριν καιρό ο Στέφανος Πουλημένος μου είχε ζητήσει να τον φέρω σε επαφή με το Μαργαρίτη Σαγιά γνωρίζοντας καλά τι λαογραφικό θησαυρό κατέχει μέσα του ο φίλος Μαργαρίτης, στην προσπάθεια που κάνει να καταγράψει παραδοσιακά  τραγούδια, όλων των κύκλων  και τη μουσική τους. Το Σάββατο  20-2-2016 απόγευμα βρεθήκαμε στο σπίτι του, με τη γυναίκα του Κατερίνα να έχει ετοιμάσει  ένα εξαιρετικό τραπέζι με μεζέδες, κρασί και τσίπουρο. Η συνάντηση κράτησε περίπου τρεις ώρες κατά τη διάρκεια της οποίας έγινε μια πρώτη καταγραφή δώδεκα τραγουδιών σε απόδοση από το Μαργαρίτη. Η παρακάτω καταγραφή είναι ένα πρώτο χαρακτηριστικό δείγμα του τρόπου που τραγουδούσαν τα κάλαντα της Λαμπρής (Λαμπριάς).

Κείμενο: Φώντας Αλαμάνος

ΚΑΛΑΝΤΡΑ ΛΑΖΑΡΟΥ

ΚΑΛΑΝΤΡΑ ΛΑΖΑΡΟΥ

Ήρθε ο Λάζαρος ήρθαν τα Βάγια

ήρθε η γιορτή κι ημέρα η άγια

- Που σουν Λάζαρε που σουν αδερφέ μου

σήκω φίλε μου και γνώριμέ μου

- Ήμουν βαθειά στη γη μπασμένος

και με τους νεκρούς ανταμωμένος.

Τώρα σηκώθηκα να σας μιλήσω

και το θάνατο να λησμονήσω.

Από τη συλλογή: Κερκυραϊκά Δημοτικά Τραγούδια.

Νίκου Α. Πακτίτη

Σελίδα 82

Τα χωνιά της Μεγάλης Παρασκευής.

Κατά την περιφορά του επιταφίου της Μεγάλης Παρασκευής διπλά και πίσω από το σταυρό που μπαίνει μπροστά της πομπής υπήρχαν  και συνεχίζουν να υπάρχουν τα άτομα με τα χωνιά μέσα στα οποία υπάρχει φωτιά που φωτίζει τη διαδρομή.
Ηλεκτρικό ρεύμα στο χωριό μας ήλθε το 1962. Η ανάγκη για φωτισμό της διαδρομής στους χωμάτινους δρόμους και στις σαρτσάδες ( δρομάκια στρωμένα με πέτρες) των γειτονιών καλυπτόταν με τα χωνιά.
Μεταλλικές κατασκευές από λαμαρίνα χρησίμευαν και εξακολουθούν να χρησιμεύουν για το γέμισμα κυρίως των κρασοβάρελων και των νταμιτζάνων.
Όσα είχαν σκουριάσει πολύ ή χαλάσει χρησιμοποιούνταν ως φωτιστικά για τον επιτάφιο της Μ.Παρασκευής.
Πάνω σε ένα ξύλινο κοντάρι προσαρμοζόταν το χωνί  βάζοντας του μέσα χώμα περίπου μέχρι τη μέση ώστε να μην καεί το ξύλινο κοντάρι.Για καύσιμη ύλη χρησιμοποιούσαν σγούρους (κουκουνάρες) από τα πεύκα της περιοχής μας. Ένα άτομο με μια σακούλα σγούρους φρόντιζε για την τροφοδοσία των χωνιών ώστε να υπάρχει φωτιά σε όλη την διάρκεια της περιφοράς.
Στις μέρες μας συνεχίζεται ως έθιμο με χωνιά κατασκευασμένα αποκλειστικά για την περίσταση και μοναδική διαφορά ότι ως καύσιμη ύλη δεν χρησιμοποιούνται οι σγούροι αλλά πετρέλαιο ή παραφινέλαιο.
Στο παρακάτω βίντεο από τον επιτάφιο της Μεγάλης Παρασκευής 10/4/2015 βλέπουμε τα χωνιά, καθώς και όλη την πομπή που συνοδεύουν η Φιλαρμονική του χωριού και η εκκλησιαστική χορωδία.